Testament – dlaczego warto go spisać, ile kosztuje u notariusza, kiedy jest nieważny?

Testament to akt ostatniej woli, który umożliwia skrupulatne zabezpieczenie interesów majątkowych po śmierci. Dlaczego warto spisać testament, kiedy można go podważyć i czym jest zachowek?

Czym jest testament i dlaczego warto go spisać?

Testament jest jednostronną czynnością prawną pozwalającą na zmodyfikowanie ustawowego kręgu dziedziczenia. Testator powołuje do spadku osoby bądź organizacje wybrane przez siebie. Dużymi zaletami sporządzenia testamentu są możliwość uproszczenia spraw spadkowych, a także przekazania majątku osobie, z którą testator żył w nieformalnym związku, a która nie byłaby uprawniona do dziedziczenia z mocy ustawy. Testament nie ma „daty ważności”, co oznacza, iż może być sporządzony w dowolnym czasie przed śmiercią.

W testamencie można uwzględnić:

– polecenie (nakładające na daną osobę obowiązek podjęcia bądź zaniechania określonego działania),

– zapis zwykły (pozwalający spadkodawcy zobowiązać spadkobiercę do wypełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz danej osoby. Zapis zwykły automatycznie nie przenosi własności przedmiotu zapisu; nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego),

– zapis windykacyjny (w którym testator może postanowić, że spadkodawca nabędzie dany przedmiot z chwilą otwarcia spadku. Automatycznie przenosi własność przedmiotu zapisu; wymaga zachowania formy aktu notarialnego),

– wykonawcę ostatniej woli (czyli wskazać osobę, której zadaniem będzie dopilnowanie wszystkich kwestii formalnych po zgonie testatora).

Dokument może zostać bezpłatnie i dobrowolnie (na prośbę spadkodawcy) zarejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów. To system pozwalający zmniejszyć ryzyko ujawnienia aktu ostatniej woli z opóźnieniem bądź ewentualnego nieznalezienia zapisu. Testament – nawet sporządzony notarialnie – w każdej chwili można odwołać.

Kiedy testament jest ważny?

By akt ostatniej woli był ważny, konieczne jest zachowanie właściwej formy testamentowej uregulowanej przez „Kodeks cywilny”. Może być spisany jedynie przez osobę w pełni zdolną do czynności prawnych, czyli pełnoletnią i nieubezwłasnowolnioną. Dokument pod rygorem nieważności musi być w całości sporządzony pismem ręcznym. Testament nie może być spisany przez pełnomocnika ani wspólnie z żoną, mężem bądź jakąkolwiek inną osobą.

Kiedy można stwierdzić nieważność testamentu?

Dla ważności testamentu kluczowa jest postawa świadomej i swobodnej dyspozycji mieniem przez testatora. Pierwsza z przesłanek nie zostanie spełniona, jeśli osoba borykała się z okresowymi bądź stałymi zaburzeniami psychicznymi albo cierpiała na niedorozwój umysłowy. Swoboda z kolei oznacza brak wywierania na spadkodawcę wpływu co do materii testamentu. Testator, wobec którego groźbami wymuszane jest sporządzenie zapisu o określonej treści, nie działa obiektywnie.

Spisując testament, spadkodawca powinien mieć pełną świadomość co do stanu faktycznego. Dokument będzie nieważny, jeśli zostanie spisany pod wpływem błędu rozumianego jako niezgodność między rzeczywistością a jej odzwierciedleniem w umyśle testatora.

Wszystkie rodzaje testamentów są równoważne z mocy prawa, co oznacza, iż każdy z nich można podważyć. Za najtrudniejsze uchodzi podważenie testamentu notarialnego, gdyż notariusz jest zawodem zaufania publicznego i ma obowiązek sprawdzić, czy testator jest w pełni świadomy skutków swojej decyzji.

Mimo że podejrzenie o nieważności testamentu możemy zasygnalizować przed notariuszem, formalne stwierdzenie tego faktu jest możliwe jedynie na drodze sądowej. Wówczas kluczowymi mogą być zeznania świadków i dowód z opinii biegłego (np. grafologa) dopuszczony przez sąd i potwierdzający naszą argumentację.

Kiedy testator może kogoś wydziedziczyć?

Podważenie testamentu to instytucja szczególnie przydatna osobom, które zostały wydziedziczone. Wydziedziczyć można: rodziców, małżonka bądź zstępnych (potomków). Taka decyzja musi być uzasadniona i wynikać z przynajmniej jednej z trzech poniższych przesłanek:

– niewypełniania przez bliskiego obowiązków rodzinnych w stosunku do spadkodawcy,

– uporczywego postępowania niezgodnie z zasadami współżycia społecznego (np. pijaństwa, ustawicznego wszczynania awantur bądź uporczywego życia w konkubinacie),

– popełnienia umyślnego przestępstwa przeciwko spadkodawcy bądź osobie mu bliskiej.

Uwaga! Niemożliwe jest wydziedziczenie ze względu na niespełnioną ambicję rodzica w stosunku do dziecka, wybór partnera życiowego niezgodnie z upodobaniem rodziców, jednorazową awanturę itp.

Czym jest zachowek i ile wynosi?

Osoby najbliżej spokrewnione z testatorem, a pominięte w testamencie (ale nie wydziedziczone!), mogą starać się o zachowek. Przy obliczaniu wartości zachowku bierze się pod uwagę wartość udziału spadkowego przypadającą w drodze dziedziczenia ustawowego, wiek oraz stan osoby uprawnionej do ubiegania się o należność. Jeśli jest to osoba małoletnia bądź trwale niezdolna do pracy, zachowek wyniesie 2/3 wartości standardowego udziału spadkowego. W pozostałych sytuacjach będzie to 50 proc.

Testament i zachowek – ważne terminy

Nieważności testamentu nie można udowodnić po upływie 3 lat od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności oświadczenia, i ogólnie po 10 latach od otwarcia spadku.

Roszczenie o zachowek może być dochodzone przed sądem w drodze powództwa o zapłatę zachowku, ale tylko po uiszczeniu opłaty. To spadkowe roszczenie pieniężne ulega przedawnieniu wraz z upływem 5 lat od ogłoszenia testamentu.

Testament – stawki notarialne

Maksymalne stawki taksy notarialnej związane z poszczególnymi czynnościami testamentowymi są określone przepisami.

– sporządzenie standardowego testamentu nie może kosztować więcej niż 50 zł,

– spisanie testamentu zawierającego zapis windykacyjny może kosztować maksymalnie 200 zł,

– sporządzenie testamentu z poleceniem, zapisem zwykłym bądź wydziedziczeniem to koszt maksymalnie 150 zł,

– odwołanie testamentu nie może kosztować więcej niż 30 zł,

– maksymalny koszt oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku wynosi 50 zł,

– sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu kosztuje nie więcej niż 50 zł,

– sporządzenie zaświadczenia o powołaniu wykonawcy testamentu to maksymalny koszt 30 zł.

Ewentualne opłaty dodatkowe obejmują:

– sporządzenie testamentu notarialnego poza siedzibą kancelarii notarialnej w porze dziennej (od 8 do 20) – maksymalny koszt dodatkowy to 50 zł,

– sporządzenie testamentu poza kancelarią w porze nocnej oraz w dni wolne od pracy – koszt nie większy niż 100 zł.

Uwaga! Podane stawki należy zwiększyć o 23% VAT-u.

Po więcej informacji zapraszamy na naszą stronę https://www.kancelaria-toloczko.pl/