Rozwód a unieważnienie kredytu frankowego

Umowy kredytu frankowego zaciągane masowo kilkanaście lat temu najczęściej związane były z małżeńskimi planami mieszkaniowymi. Problematyka dotycząca losów umów kredytowych CHF, zwłaszcza przy ryzyku uznania ich za nieważne, rodzą wiele prawnych konsekwencji, nie tylko o charakterze ekonomicznym. Rozwody do rzadkości nie należą, a co za tym idzie – pojawiają się pytania dotyczące podziału długu czy spłaty kredytu. Dzisiaj wyjaśniam, jak mądrze i zgodnie z prawem oraz panującym orzecznictwem postępować w takich sprawach.

Sprawa frankowa a rozwód

Skutkiem zarówno orzeczenia rozwodu, jak i zawarcia intercyzy jest ustanie wspólności majątkowej. Dzisiaj skupiam się na wpływie rozwodu na kredyt CHF.

Od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, czyli ustania wspólności majątkowej, byli małżonkowie są współwłaścicielami (w odpowiednich częściach ułamkowych) wspólnie nabytych w trakcie małżeństwa części majątku.

W praktyce wygląda to tak, że po rozwodzie obie strony dzielą tylko to, co stanowiło ich majątek wspólny, a długi wynikające ze wspólnych zobowiązań w dalszym ciągu pozostają wspólne.

W przypadku kredytów, bez zgody banku, nie ma możliwości “przerzucenia”, kolokwialnie mówiąc, długu na jednego z małżonków. Kredytobiorca odpowiada za zaciągnięte zobowiązanie całym swoim majątkiem, tak więc dochodzenie przez wierzyciela roszczeń tylko od jednego z dłużników godziłoby w jego prawa.

Odpisanie kredytobiorcy

Mogłoby się wydawać, że najprostszą ścieżką jest tzw. odpisanie od kredytu drugiego kredytobiorcy. Jednakże jest to rozwiązanie dość skomplikowane i czasochłonne z uwagi na to, że odpisanie kredytobiorcy wymaga przede wszystkim aneksu do umowy, który powinien zawierać również zgodę drugiej strony zobowiązania. Banki nie są skore do okazywania nadmiernej przychylności w stosunku do takiego rozwiązania.

Przeprowadzają one z tego tytułu dokładne rozeznanie, czy taka zmiana nie wpłynie na zdolność pozostałego kredytobiorcy do spłaty kredytu. Jeśli bank nie wyraża zgody na takie rozwiązanie, kolejną możliwością jest skierowanie roszczeń na drogę sądową.

Pozwanie banku o unieważnienie umowy kredytu po rozwodzie

Unieważnienie umowy kredytu frankowego znacznie ułatwia m.in. wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej czy obronę przed pozwem opartym na wekslu in blanco, tak często podpisywanym przy zaciąganiu kredytów walutowych celem zabezpieczenia ich spłaty.

Na wstępie warto zaznaczyć, że w niektórych postępowaniach sądowych dochodzi do współuczestnictwa koniecznego, polegającego na tym, że po jednej stronie postępowania muszą wystąpić konkretne osoby łącznie. W obszernym orzecznictwie dotyczącym frankowiczów utarło się już pewne stanowisko, iż o unieważnienie umowy kredytu frankowego muszą pozywać wszyscy kredytobiorcy jako strona umowy. Mimo, że nie ma ku temu konkretnej podstawy prawnej, sądy przyjmują potwierdzają tę tezę, tak orzekł choćby Sąd Okręgowy w Warszawie z wyroku 14 października 2020 r. – sygn. akt XXV C 1339/18.

Domniemywa się, iż takie stanowisko sądów jest spowodowane tym, że wyrok unieważnia umowę tylko w stosunku do osoby, która była stroną postępowania. Jeżeli kredytobiorców było dwóch, to unieważnienie umowy kredytu w stosunku do jednego nie powoduje unieważnienia jej w całości. W związku z tym, w przypadku gdy kredytobiorcy nie będą w stanie dojść do porozumienia i wnieść powództwa wspólnie – procedura będzie znacznie utrudniona.

Strategicznie praktycznym rozwiązaniem w takiej sytuacji jest sprzedaż kredytowanej nieruchomości oraz pokrycie i spłata zobowiązania.

Oczywiście z uwagi na sytuację kredytobiorcy nie zawsze jest to możliwe, jednak w przypadku zbycia kredytowanej nieruchomości powództwo dotyczy jedynie zwrotu dokonanej w stosunku do kapitału kredytu nadpłaty.

Roszczenie o zapłatę

Nieco mniej problematyczną opcją uporania się z kredytem frankowym po rozwodzie jest wniesienie pozwu o zapłatę, a właściwie o zwrot wpłaconych do banku kwot. W przypadku takiego roszczenia łączne występowanie kredytobiorców w procesie nie jest już konieczne. Każdy z nich może wystąpić do sądu z oddzielnym pozwem. Takie powództwo wnosi się co do dwóch okresów:

• za okres spłacania kredytu w trakcie wspólności majątkowej – wtedy każdy z byłych małżonków wnosi o zwrot połowy wpłaconych środków,
• za okres po orzeczeniu rozwodu – tutaj należy wykazać, że osoba występująca z powództwem faktycznie poniosła dane koszty (dowodami przy tym roszczeniu będą na przykład przelewy bankowe wykonane z prywatnego rachunku powoda).

Wniesienie takiego pozwu nie wymaga zgody drugiego kredytobiorcy i może być w całkowicie niezależne; wielokrotnie potwierdziło to już orzecznictwo polskich sądów, np. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 19 października 2020 roku, sygnatura akt: VI Aca 538/19.

Czy warto wystąpić z powództwem przeciwko bankowi?

Zdecydowanie. Rozwód nie przekreśla możliwości wniesienia pozwu przeciwko bankowi. Warto dołożyć starań, aby powództwo wnieść jednak wspólnie. Jeżeli jednak z różnych przyczyn porozumienie się z byłym małżonkiem jest utrudnione lub nawet niemożliwe – warto uciekać się do alternatywnych i równie skutecznych rozwiązań, opisanych powyżej.

W tak skomplikowanych i pozbawionych jednolitej linii orzeczniczej przez polskie sądy sprawach, warto skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnika.

Kancelaria Radcy Prawnego Pawła Tołoczko specjalizuje się w udzielaniu wsparcia w sprawach kredytów frankowych. Udzielam porad prawnych frankowiczom w zakresie kredytów aktualnie spłacanych, całkowicie spłaconych oraz wypowiedzianych przez bank. Zachęcam do kontaktu z Kancelarią, jeśli borykasz się z kredytem frankowym i potrzebujesz wsparcia doświadczonego prawnika.