Czym zajmuje się prywatne i publiczne prawo gospodarcze?

Współczesne społeczeństwo to zbiorowość, która funkcjonuje w oparciu o prawo. To właśnie przepisy prawne regulują stosunki pomiędzy jego uczestnikami. Jedną z ważnych gałęzi w tym zakresie jest prawo gospodarcze publiczne i prywatne. Czym zajmuje się prawo gospodarcze? Jeżeli chcąc państwa poznać odpowiedź na to pytanie, zapraszamy do lektury tekstu. Znajdują się w nim podstawowe informacje na temat tej gałęzi prawa. Miłej lektury!

Publiczne i prywatne prawo gospodarcze. Definicja

Według ogólnej definicji prawo gospodarcze to zbiór takich rozwiązań z obszaru prawodawstwa, które łączy jedno: mają one za zadanie regulować stosunki pomiędzy następującymi podmiotami:

• państwo (organy administracji państwowej i samorządowej),
• osoby prawne (przedsiębiorstwa w postaci spółek, a także fundacje, stowarzyszenia, związki wyznaniowe itp.), które zajmują się m.in. prowadzeniem działalności gospodarczej,
• osoby fizyczne (rozumie się przez to m.in. pracowników, zleceniobiorców, uczniów itp.).

Tak ogólnie rozumiane prawo gospodarcze możemy podzielić na dwie główne kategorie:

• prawo gospodarcze prywatne,
• prawo gospodarcze publiczne.

Każda z wyżej wymienionych gałęzi skupia się na innych aspektach, przede wszystkim jednak zasady prawa gospodarczego dotyczą przedsiębiorców w zakresie wykonywania działalności gospodarczej.

Prawo gospodarcze publiczne i prywatne — rys historyczny. Kiedy powstały prawne podstawy w Polsce i na świecie?

Początków publicznego prawa gospodarczego upatruje się jeszcze w pierwszych latach dziewiętnastego stulecia, kiedy to wprowadzono we Francji pierwszy Kodeks handlowy. Tym samym można bez cienia przesady stwierdzić, że za prawne podstawy prawa gospodarczego odpowiada nie kto inny, jak sam Napoleon Bonaparte.

Następne dziesięciolecia to czas, w którym zasady prawa gospodarczego (określane czasem także jako prawo handlowe) zaczęły rozpowszechniać się i być stosowane także w innych państwach, w tym w szczególności w rozwiniętych krajach Europy Zachodniej. To właśnie w tym czasie miał miejsce szczególnie prężny rozwój prawa gospodarczego.

W Polsce — z uwagi na trudną, naznaczoną zaborami historię — pierwsze prawo gospodarcze zostało uchwalone dopiero w latach trzydziestych dwudziestego wieku, a konkretnie — w roku 1934. Ponieważ niecałe pół dekady później wybuchła druga wojna światowa, następnie zaś na kilkadziesiąt lat wprowadzono ustrój oparty na gospodarce socjalistycznej, można stwierdzić, że prawo gospodarcze Polski powstało na przełomie XX i XXI wieku.

Istota publicznego prawa gospodarczego obowiązującego w Polsce

Jeśli chodzi o źródła publicznego prawa gospodarczego obowiązującego w Polsce, to do czołowych aktów prawnych w tym zakresie zalicza się między innymi ustawę zasadniczą, czyli Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. To właśnie w tym dokumencie zawarto zapisy, zgodnie z którymi cechami państwa prawnego są przede wszystkim następujące atrybuty:

• zasada wolności gospodarczej — podstawą nowoczesnego państwa jest system ekonomiczny oparty na zasadach gospodarki rynkowej,
• zasada samodzielności gospodarczej oraz finansowej — jest to kolejne z najważniejszych zagadnień prawa gospodarczego. Zgodnie z nim podmioty obrotu gospodarczego we własnym zakresie podejmują działania, osiągają korzyści, a także liczą się z ryzykiem fiaska przedsięwzięcia,
• zasada równości wobec prawa podmiotów gospodarczych — jedną z zasad obrotu gospodarczego jest równość. Niezależnie od branży działalności czy skali prowadzonej aktywności biznesowej przedsiębiorcy muszą stosować się do określonych przepisów, a obowiązujące regulacje prawne nie mają na celu dyskryminowania wybranych grup podmiotów,
• zasada dobrowolności — w myśl tej zasady prawa gospodarczego jednostki mają prawo zrzeszania się i podejmowania samodzielnych lub wspólnych inicjatyw przez pracowników, pracodawców, konsumentów oraz innych podmiotów gospodarczych.

Aspekty prawne prowadzenia działalności gospodarczej to zbiór wymogów, do których muszą stosować się przedsiębiorcy.

Prawo gospodarcze prywatne, prawo handlowe i nie tylko. Jakie są źródła prawa gospodarczego?

Jak już wspomnieliśmy, prawo gospodarcze reguluje stosunki między obywatelami, przedsiębiorstwami oraz państwem. Można by się zatem spodziewać, że istnieje coś takiego jak ustawa prawo gospodarcze. Nic bardziej mylnego; w rzeczywistości polskie i międzynarodowe prawo gospodarcze to zbiór aktów prawnych. Różnią się one między sobą pod kątem rangi oraz obszaru, do jakiego się odnoszą.

Źródła gospodarczego prawa prywatnego

A zatem, stosunki prawne w ramach prawa gospodarczego są regulowane w Polsce przez takie źródła prawa jak na przykład:

• ustawodawstwo Unii Europejskiej — europejskie prawo gospodarcze odgrywa ważną rolę po przystąpieniu Polski do UE w 2004 roku,
• ustawa z dnia 23.04.1964 r. kodeks cywilny. Jest to zdecydowanie jedna z najważniejszych norm prawnych, które regulują kwestie dotyczące obrotu gospodarczego. Jeśli chodzi o zagadnienia, jakie obejmuje prawo gospodarcze w kontekście kodeksu cywilnego, to zalicza się do nich np. obowiązki i uprawnienia stron umowy leasingu,
• ustawa z dnia 15.09.2000 r. kodeks spółek handlowych. Regulacje z zakresu prawa handlowego odnoszą się do zasad tworzenia, organizacji, funkcjonowania oraz przekształcania spółek handlowych. A zatem, do norm prawnych stosują się np. przedsiębiorcy prowadzący spółki z o.o. czy spółki akcyjne. Są to tylko niektóre formy prowadzenia działalności gospodarczej, do których odnosi się prawo spółek,
• ustawa o swobodzie działalności gospodarczej Prawo przedsiębiorców. Jest to akt prawny, który reguluje takie ważne sprawy dotyczące prawa gospodarczego jak np. zakładanie nowej firmy czy likwidacja jej. Jak widać, są to kluczowe kwestie z zakresu działalności gospodarczej przedsiębiorców. W ramach tego obszaru reguluje się również inne istotne pojęcia działalności gospodarczej, w tym na przykład prawa i obowiązki przedsiębiorców,
• ustawa z dnia 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy — działalność gospodarcza w świetle polskiego prawa gospodarczego to nie tylko stosunki gospodarcze pomiędzy przedsiębiorcami (choć oczywiście również jest to bardzo ważne). Oprócz tego wiele uwagi poświęca się relacjom pomiędzy podmiotami gospodarczymi a zatrudnianymi przez nich pracownikami czy zleceniobiorcami. Taki stan rzeczy sprawia, że w świetle prawa gospodarczego należy pamiętać o regulacjach prawnych, które odnoszą się do sposobu zawierania umów, a także praw i obowiązków pracowniczych.
• ustawa o wydawaniu Monitora Sądowego i Gospodarczego oraz Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie wydawania i rozpowszechniania Monitora Sądowego i Gospodarczego. W tych aktach prawnych określa się zasady, na jakich publikowany jest Monitor Sądowy i Gospodarczy, czyli ogólnopolski dziennik urzędowy, przeznaczony do prezentowania danych o przedsiębiorcach. Rozumie się przez to między innymi informacje wymagane na mocy przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Ogólnie rzecz biorąc, w Monitorze Sądowym i Gospodarczym publikuje się w szczególności informacje dotyczące tych podmiotów prawnych, których działalność jest regulowana przez kodeks spółek handlowych, czyli ustawę stanowiącą trzon polskiego prawa handlowego.

Publiczne i prywatne prawo gospodarcze. Podsumowanie

Prawo gospodarcze to gałąź, która odgrywa bardzo ważną rolę z punktu widzenia podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. W zasadzie nie powinno to nikogo dziwić, ponieważ właśnie w ramach prawa gospodarczego ustala się takie kwestie jak na przykład status prawny przedsiębiorstw. Wreszcie, dzięki funkcjonowaniu zasad wchodzących w zakres prawa gospodarczego możliwe jest dbanie o uczciwą konkurencję między przedsiębiorcami, a także — ochronę przed negatywnymi konsekwencjami wynikających z prawnie zabronionych działań, w tym na przykład monopolu.

Wreszcie, opisywana gałąź prawa ustala zasady rynku oraz reguluje konkurencję, co przyczynia się do równowagi między przedsiębiorcami. Prawo gospodarcze ma za zadanie chronić również interesy konsumentów. Odbywa się to np. przez normy prawne, których celem jest regulowanie jakości wytwarzanych produktów.

Kto zajmuje się prawem gospodarczym? Prawo spółek i działalności gospodarczej — kto zajmuje się doradzaniem w tym obszarze?

Przepisy z zakresu prywatnego i publicznego prawa gospodarczego to w rzeczywistości tysiące stron ustaw. Regulują ona tak różnorodne kwestie jak na przykład sposób zawierania umów handlowych między przedsiębiorcami czy uprawnienia leasingobiorców, zasada wolności gospodarczej i koncesjonowanie niektórych segmentów biznesu (jest ona określana także jako tzw. reglamentacja lub regulacja działalności gospodarczej), sposób zawierania umów między przedsiębiorcami czy takie formy prowadzenia działalności gospodarczej. To właśnie w ramach przepisów z zakresu prawa gospodarczego wyszczególnia się np. jednoosobową działalność gospodarczą, spółkę z o.o. czy spółkę akcyjną.

Tymczasem, przedsiębiorcy zajmują się przede wszystkim pozyskiwaniem nowych klientów, opracowywaniem produktów i usług czy wdrażaniem strategii marketingowych.

Nasuwa się zatem pytanie: kto analizuje regulacje prawa gospodarczego i jest na bieżąco ze zmianami w tym zakresie? Odpowiedź na to pytanie jest krótka: kancelarie prawa gospodarczego. Zatrudniają one specjalistów zajmujących się na co dzień np. prawem dotyczącym spółek prawa handlowego czy ubezpieczeń.

Prawnicy wykonują dla swoich klientów takie czynności jak na przykład:

• analiza nowelizacji z zakresu publicznego prawa gospodarczego,
• bieżąca obsługa, która obejmuje sprawy dotyczące prawa gospodarczego,
• pomoc w przygotowywaniu umów handlowych z kontrahentami biznesowymi itp.,
• reprezentacja klientów przed organami administracji rządowej i samorządowej,
• asysta podczas przeprowadzania czynności notarialnych — w zakresie działalności gospodarczej.

Do firm, które zajmują się wykonywaniem prac w tym zakresie, należy m.in. kancelaria radcy prawnego Paweł Tołoczko.